دولت تدبیر و امید در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه قرار گرفته است؛ برنامه‌ای که برای صنایع دستی کشور حکم مرگ و زندگی دارد و همه امیدوارند دولت به وعده‌های خود در این حوزه عمل کند! حوزه‌ای که به گفته مسئولان ذی‌ربطش با تنفس مصنوعی زنده‌است! این درحالی است که صنایع دستی ایران، به عنوان صنعتی مستقل و بومی، شاخص‌ترین هنر کاربردی ایران و یکی از سه قطب برتر صنایع دستی جهان، ریشه‌های عمیق و استوار در فرهنگ غنی و بارور ایران اسلامی دارد...

شاید اگر کسی بخواهد ایران باستان و فرهنگ ایرانی را معرفی کند یا در کشوری بخواهد نمادی از ایران عزیزمان ارایه دهد یک خاتم زیبا را هدیه می‌کند یا یک ملیله یا گلیم را به عنوان یادگار به یک گردشگر خارجی می‌دهد؛ اینها سرمایه‌های فرهنگی کشورمان است که باید برای همیشه پاس داشته شوند و برای نگهداری آن‌ها تلاش شود. اصلا نمی‌شود روزی را تصور کرد که دیگر معرق‌کاری در کشور نباشد، گلیم و چاقوی زنجان و خاتم اصفهان و شیشه‌کاری زیبای تهران از ایران رخت بربسته باشد، روزی که حتی فرش ایرانی هم محلی از اعراب نداشته یا نمد و سفال ایرانی و میناکاری فقط در موزه‌ها یافت شود. روزی که برای یافتن دار قالی باید به انباری‌ خانه‌های روستایی رفت و صدای قلم‌زنی یک هنرمند اصیل ایرانی را دیگر باید به باد فراموشی سپرد.
این اتفاق شاید در ابتدا دور از ذهن به نظر می‌رسد اما طبق نظر تقریبا همه کارشناسان، صنایع دستی کشورمان رو به افول است، البته در طی سال اخیر کارهایی شده است اما در مقابل سطح تخریبی که در طی چندین سال گذشته صورت گرفته است این کارها واقعا ناچیز است و صنایع دستی به قول معاون صنایع دستی کشور با تنفس مصنوعی زنده است.

  جایی برای صنایع دستی در برنامه پنجم نبود!

از نداشتن ساختمان جداگانه برای صنایع دستی کشور بگیرید تا نبود فروشگاه‌های دایمی در حوزه صنایع دستی و نبود مکانیزم‌های لازم برای مدیریت صنایع دستی کشور که موجب شده است صنایع دستی جزیره‌ای باشد که هر کدام از اجزای آن در اختیار سازمانی دیگر قرار گرفته است. همه این موارد به همراه موضوعات از جمله نبود حمایت جدی از تولید و صادرات صنایع دستی دیگر موجب شده است صنایع دستی کشور تضعیف شود و درحال احتضار قرار بگیرد!با روی‌کارآمدن دولت یازدهم و وعده‌هایی که شخص رییس‌جمهورص در برنامه‌های خود حین انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم در حوزه صنایع دستی مطرح کرد، امیدها زنده شد که این صنایع ارزشمند کشور که بار فرهنگ کشور را نیز به دوش می‌کشد و در حال زوال است، مورد توجه قرار بگیرد. «ایجاد زمینه‌های گسترش تولید، توزیع، مصرف و صادرات صنایع دستی و آثار هنری اصیل و بومی» و «کسب جایگاه شایسته در تجارت جهانی محصولات فرهنگی» برخی از این وعده‌ها در حوزه صنایع دستی است که رییس‌جمهوری کشورمان در بخش تقویت تعامل فرهنگ با سایر کشورها مطرح کرده است؛‌ یا این‌که روحانی در بازدیدی که چندی پیش از سازمان میراث فرهنگی داشت اعلام کرد «در بخش صنایع دستی در ایران توانمندی و هنرمندی بسیار زیادی وجود دارد وحدود دو میلیون نفر در این زمینه مشغول به کار هستند و ما باید این کار را توسعه دهیم و زمینه‌ها و امکانات جدیدی دراین بخش فراهم کنیم؛ در بخش صنایع دستی بانوان ما می‌توانند بخش بزرگی از این صنایع را در داخل خانه و در کنار ایفای وظیفه مادری، هم برای درآمد خودشان و هم برای کشور و هم برای صادرات انجام دهند»؛ وعده‌هایی که برای تحقق، به توجه بیش‌تر مسئولان نیاز دارد.یادمان نمی‌رود که در تدوین برنامه پنجم توسعه، وقتی مسئولان صنایع دستی کشور با توجه به خرد جمعی، برنامه‌ای کارشناسی‌شده را تدوین و به دولت ارائه کردند، متأسفانه متنی از برنامه پنجم به مجلس رفت که تقریبا هیچ‌کدام از آن برنامه‌های کارشناسی‌شده در متن پیشنهادی دولت به مجلس نبود و در مجلس هم متاسفانه حامی صنایع دستی وجود نداشت که این متن را اصلاح کند. در حال حاضر مسعود سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعلام کرده است که برنامه‌های پیشنهادی این سازمان به دولت ارسال شده است که در حوزه صنایع دستی برنامه‌های خوبی دیده شده است.

  تنفس مصنوعی به صنایع دستی

معاون صنایع دستی کشور چندی پیش با اشاره به اینکه سال نخست فعالیت خود را با شعار «از تخریب به تثبیت» آغاز کردیم،گفت: به کمک ۳۰ میلیارد تسهیلاتی که به صنایع دستی ارایه شد توانستیم به این حوزه؛ تنفس مصنوعی بدهیم تا فعلا زنده و سر پا بماند! بهمن نامورمطلق با بیان اینکه در برنامه پنجم و برنامه‌های پیشین، صنایع دستی نادیده گرفته شده است، اظهار کرد: این اتفاق به این دلیل صورت گرفت که صنایع دستی مورد باور قرار مسئولان نگرفت و مسئولان هنوز دید نوستالژیک به آن دارند، متأسفانه تصمیم‌گیران فکر می‌کنند، صنایع دستی همان صنایع گذشته است و فقط به خاطر اینکه یادی از گذشته باشد یک خاتمی روی میز می‌گذاریم.وی اضافه کرد: نبود این شناخت و فرهنگ تازه‌ای که صنایع دستی به واسطه آن در حال شکوفا شدن است باعث می‌شود صنایع دستی دیده نشود، آنقدر درباره صنایع دستی در دو برنامه گذشته اجحاف شد که آدم فکر می‌کند اراده شده بود صنایع دستی از ایران برچیده شود. معاون صنایع دستی کشور با بیان اینکه در وضعیت فعلی سعی کردیم که از میزان تخریب جلوگیری کنیم، ادامه داد: طی گزارشات ارایه شده در دو سال آخر دولت دهم، 40 درصد کارگاه‌های صنایع دستی تعطیل شدند و نه تنها کارگاه‌ها تعطیل شدند بلکه من کارگاه شیشه‌ای را می‌شناسم که از تولید و صادرات شیشه به انبار شیشه چینی تبدیل شد و این کار ادامه داشت و اگر ادامه می‌یافت چیزی از صنایع دستی باقی نمی‌ماند؛ لذا نخستین گام فعالیت خود را با این شعار پیش بردیم تا بیشتر از این تخریب نشود. نامور مطلق تصریح کرد: فعالیت‌هایی را هم در این خصوص مانند ارایه تسهیلات و کار روی مسایل روانی در نظر گرفتیم و با این موارد کمک کردیم تا حدودی تثبیت را انجام دهیم البته ریزش هم داشتیم اما زایش هم داشتیم.معاون صنایع دستی کشور با بیان اینکه قصد ما این است در آینده به طرف توسعه برویم، خاطرنشان کرد: در این حوزه مقداری به تثبیت رسیدیم و مقداری به کمک تسهیلات به کارگاه‌هایی که در حال تعطیلی بودند تنفس مصنوعی دادیم تا بمانند، لذا برای نخستین بار نزدیک 30 میلیارد تومان بعد از 10 سال، تسهیلات مستقیم دادیم و تسهیلات دیگری هم در راه است؛ این موارد تنفس مصنوعی ما بود تا حوزه صنایع دستی فعلا زنده و سر پا بماند و فعالیت‌هایش را انجام دهد.